|
Topraktaki
organik maddelerin ana içeriği humustur. Hümik asit ise humusun
en aktif maddesidir. Günümüzde artan kimyasal gübre kullanımı humusun hızla
tükenmesine neden olmuştur. Oysaki humus gübrelerin alınımını kolaylaştıran
bir maddedir. Bu sorunun çözümü için son yıllarda hümik madde (hümik asit ve
fulvik asit) uygulamaları yapılmaya başlanmıştır.
Toprak organik maddesi; canlı, cansız
yada çürümüş (dekompoze) olan tüm organik maddeleri içeren bir terimdir.
Tamamen çürümüş organik yapılar HUMUS olarak adlandırılır.
Hümik Maddelerin
Özellikleri
Adı geçen terimleri kısaca tanımlamak
gerekirse;
Humus: Toprağın % 55-60 INI oluşturan
temel maddesidir. Tamamen çürümüş organik maddelerden oluşur.
Toprak verimliliğinde önemli rol oynar.
.
Fülvik asitler: Tüm pH koşulları altında suda çözünür formda olan hümik maddelerin
bir bölümüdür. Fülvik asitlerin renkleri açık sarı -sarı kahverengidir.
Hümik Asitler: Hümik asitler topraktan elde edilen ana bileşiklerdir. Koyu
kahve-siyah renklidirler. Doğal olarak oluşan hümik asit moleküllerine bağlı
60 ‘ı aşan farklı iz element çeşitli canlı organizmaların kullanımına hazır
olarak bulunmaktadır.
Hümik Asit ve Fulvik Asit
Kaynakları Nelerdir?
Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi hümik ve fülvik asitler çeşitli
kaynaklardan elde edilebilir
hümifikasyon süreci sonunda oluşan
linyit kömürünün okside olmuş formudur. Yüksek katyon değişim kapasitesine
sahiptir. Leonardit kaynaklı hümik asitler uzun süre etki gösterirler. Azot
gibi besin maddeleri ile rekabete girmezler. Organik tarımda da güvenle
kullanılmaktadır.
Aşağıda incelendiğinde hümik ve
fülvik asit kaynağı olarak leonarditin en fazla içeriğe ve değere sahip
olduğu görülmektedir.
Hümik Asit ve Fülvik Asit Arasındaki
Farklar Nelerdir?
bitki kalıntıları çürüdükleri zaman fülvik
ve hümik asitlerin her ikisi de oluşurtopraktaki mikro organizmalar için
yaralıdırlar. Fülvik asit hümik aside göre daha küçük bir moleküler yapıya
sahiptir. Bunun sonucu olarak kalıcılığı daha azdır ve daha kolay parçalanır.
Ancak yaprak uygulamalarında bitkiye giriş hızı daha yüksektir. Hümik asit
ise toprakta uzun süre kalır ve zaman içerisinde yavaş parçalanır. Genel
olarak toprak organik madde miktarını arttırmada uzun süreli
etkilerinden dolayı hümik asitlerden faydalanılır.
Hümik
Maddelerin Kumlu Topraklarda Nasıl Bir Faydası Vardır?
Kumlu toprakların aralıklı bir yapısı
vardır. Bu tip topraklarda besinler aşağı doğru kolayca ilerler ve üretici
için ekonomik kayıplara neden olur.
Organik maddeler yani humatlar toprağın
besin maddelerini tutmasını ve bitkinin bunlardan daha rahat faydalanmasını
sağlar. Hümik maddelerin etrafı negatif yüklüdür ve uygulanan gübrelerdeki
besin maddelerini ve aynı zamanda suyun tutulmasını sağlarlar.
Hümik Maddelerin Katyon Değişim
Kapasitesi İle Besin Maddelerini Tutması
Hümik Maddelerin Killi Topraklarda Nasıl
Bir Faydası Vardır?
Killi topraklar sıkı, su geçirmeyen ve ağır bir yapıya sahiptir. Bu
tipteki topraklar soğuk ve nemli hava koşullarında suyu tutar, sıcak
havalarda ise büzülür ve küçülürler. Her iki koşulda bitki gelişimi için
uygun değildir.
Toprak kurumaya başladığı zaman su molekülleri kil parçalarının arasından
uzaklaşır. Suyun bu hareketi kil parçalarının bir birlerine çok yaklaşmasına,
hacimlerinin küçülmesine ve yüzeyde çatlamalara neden olur. Yüzeyde görülen
çatlamalar organik madde eksikliği olan killi toprakların ortak özelliğidir.
Bu tip topraklara hümik madde eklenmesi toprak yapısını
iyileştirmektedir. Hümik asit kil parçalarının arasına girerek kuru ve sıcak
havalarda sıkı bir şekilde birleşmelerini ve yapışmalarını
engellemektedirler. Büyük hümik asit molekülleri kil parçalarını ayrı ayrı
tutabilmekte ve bunun sonucunda su ve besin maddeleri kolaylıkla bu alanlara
yerleşebilmektedir. Şekil 4’da hümik maddelerin killi toprakların yapısını
nasıl iyileştirdiği ve gevşettiği görülmektedir.
Hümik Asitlerin Diğer Faydaları
Nelerdir?
Humik asitlerin yararları fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak üç
grupta toplanır.
1-) Fiziksel Yararları
:
a) Toprağın yapısını düzeltir.
b) Toprağın
havalanma özelliğini arttırır. Köklerin daha iyi havalanmasını sağlar
c) Toprağın su tutma kapasitesini arttırır. (
Kendi ağırlığının 20 katı fazla ağırlıktaki suyu tutabilme yeteneği vardır. )
d) Toprağın rengini koyulaştırarak daha fazla güneş enerjisinin emilmesini
sağlar.
2) Kimyasal Yararları :
a) Asidik
ve bazik özelliklerdeki toprakları nötralize eder. Fazla tuzluluğu ve fazla
kireçliliği gidererek toprağın pH' sını düzenler.
b) Suda
çözünebilir inorganik gübreleri kök bölgesinde depolar ve bitkinin ihtiyacı
oldukça bunları serbest bırakır.
c)Toprağın
katyon değişim kapasitesini en yüksek seviyeye çıkartır.
d) Hümik
asit kimyasal olarak aktif bir karaktere sahiptir ve topraktaki çeşitli
metaller, mineraller ve organikler ile çözünebilir veya çözünemez kompleksler
oluşturma yeteneği vardır. Bu özelliği bitkinin besinleri kolay ve sürekli
almasını sağlar. Demir noksanlığını gidermeye yardımcı olur.
e) Şelatlama özelliğine sahiptir.
f) Topraktaki
kireç içerisindeki karbondioksiti serbest duruma getirir. Bu serbest
karbondioksitin fotosentezde kullanılması imkanını hazırlar.
g) Topraktaki
azot, fosfor, potasyum, demir, çinko ve iz elementler gibi gerekli besinlerin
bitki tarafından alınabilmesini en yüksek düzeye çıkartır.
h) Bitki
gelişimi için gerekli olan mineraller (iz mineraller de dahil) ve organik
maddelerce zengindir. Ayrıca, doğal karbon içermesinden dolayı bitkinin
gelişiminde kullanılabileceği oldukça fazla miktarda enerji de ihtiva eder kaloriye
kadar
ı) Hümik
asit biyokimyasal özelliği ile toprağın zararlı, kirletici ve zehirli
maddelerden temizlenmesini sağlar. Toprakta mevcut olan kurşun, cıva,
kadmiyum ve diğer zararlı ve radyoaktif elementlerin, endüstriyel atıkların,
zehirlerin ve çevre için zararlı kimyasal maddelerin (ilaçlamadan gelenler de
dahil) çözünebilir durumdan çözünemez duruma geçmelerini sağlar. Böylece,
bunların bitki tarafından emilmelerini önler. Bunların zamanla dibe çökmesi
sonucu toprak temizlenir.
3) Biyolojik Yararları
:
a) Hücre bölünmesini hızlandırır. Dolayısıyla,
bitkinin büyümesi ve gelişmesi de hızlanır.
b) Kök oluşumunu ve gelişimini hızlandırır.
Kökleri kuvvetlendirir. Saçak kök oluşumunu teşvik eder.
c) Tohumda çimlenmeyi hızlandırır. Bitkinin hayatta
kalabilme yeteneğini arttırır. idelerin daha hızlı ve kuvvetli büyümelerini
sağlar.
d) Bitkide hücre enerjisinin fazlalaşmasını
sağlar.
e) Bitki metabolizmasını düzenleyerek azot
bileşenlerinin birikmesini önler.
f) Yararlı toprak mikroorganizmalarının
gelişmeleri ve çoğalmaları üzerinde uyarıcı etki yapar. Bunların topraktaki
miktarını ve aktivitelerini arttırır.
g) Bitkinin soğuğa, sıcağa ve fiziksel etkilere
karşı dayanıklılığını arttırır.
h) Meyvelerde (üründe) KABUK kalınlığının
artmasını sağlar. Böylece, ürünün depolanma süresi ve raf ömrü uzar.
|
2:SULAMA SULARI VE YAĞIŞLARLA TOPRAKTAN UZAKLAŞAN BESİN ELEMENTLERİNİN GÜBRELEME İLE TEKRAR VERİLMESİ GEREKİR.
4ÇEŞİTLİ ORGANİK KAYNAKLI VE MİNEREL GÜBRE İLAVESİYLA TOPRAĞIN YAPISININ DÜZELTİLMESİ
